Zaścianek czy miasto-ogród?
Erich Mendelsohn uchodzi za jednego z najwybitniejszych architektów modernistycznych. Od 1920 r. projektował i realizował liczne budowle w Niemczech i w Rosji, później w Wielkiej Brytanii, Palestynie i Stanach Zjednoczonych. Mendelsohn urodził się w 1887 r. w Olsztynie, studia architektoniczne zaprowadziły go do Berlina i Monachium. Okres studiów i pierwsze lata pracy przebiegały pod znakiem fantazji architektonicznych, będących wyrazem współczesnego mu rozumienia nowoczesności jako zjawiska urbanistycznego, wielkomiejskiego, a także postępu technicznego i przemysłowego. Wiele z tych szkiców odnosiło się do lotnisk, zakładów przemysłowych bądź stacji metra.
I tu zrozumiałe byłoby, gdyby Mendelsohn odciął się od przeszłości związanej z prowincjalnym pochodzeniem. A jednak właśnie w tym kontekście zaczyna zajmować się Olsztynem, które “odkrywa” na nowo. Dowodem wysokiego uznania dla rodzinnego miasta staje się plakat powstały w ramach Prowincjonalnej Wystawy Przemysłowej z 1910 r., na którym Mendelsohn porówuje je z “miastem-ogrodem” – ówczesnym ideałem architektonicznym o charakterystycznej luźnej zabudowie. W kolejnych latach Mendelsohn często realizował projekty na ziemiach pruskich, przeważnie o charakterze religijnym, np. „Dom Oczyszczenia“ Bet Tahara jako dom przedpogrzebowy dla gminy żydowskiej w Olsztynie, a także budynki dla gmin żydowskich w Królewcu i w Tylży.
źródło: Erich Mendelsohn: Plakat anlässlich der Ostdeutschen Gewerbeausstellung in Allenstein 1910, [w:] Kupferstich-Kabinett SPK, Berlin.